پتی اسمیت یادداشتی در نیویورکر نوشته است بهنام «رفیق»، در یادبود بهترین دوستش سم شپرد. او به نکتهای قابلتوجه برای درک آخرین اثر شپرد اشاره کرده است، میگوید سم عاشق جنبیدن بود، حرکتکردن، تکانخوردن. چیزی که علاوه بر داستانها، نمایشنامهها و فیلمنامههایی که نوشته است در آخرین اثرش هم دیده میشود: آدمی همواره در حرکت، در پی یافتن، رهایی، بهدنبال چیز دیگری بودن اما بدبین به خانواده، رؤیا، زندگی ایدئال. در جاسوس اولشخص، شپردِ گیرافتاده در بدنی علیل با ذهنش حرکت میکند، از خودش فاصله میگیرد تا دورنمای بهتری داشته باشد. از این طریق است که کار همیشگیاش را میکند، به خانواده و تاریخ و سرزمینش نگاه میکند و دربارهشان مینویسد. او به جهان قصههای تاریک نگاه میکند، خودش را جای آدمهایی دیگر قرار میدهد، در قامتِ شخصی که به قتلی گوشهی خیابان نگاه میکند، یکی از فراریان زندان آلکاتراز و تماشاگری کنار رینگ بوکس محمدعلی کلی.
جاسوس اولشخص روایتی تکهتکه است، تکهای از نگاه بدنی گرفتار در بیماری، بیمارستانها، ماشینهایی با پلاک معلولین و صندلیهای چرخدار، و تکهای دیگر از زبان ذهنی رها و جستوجوگر، در پی مرور خاطرات و روبهروشدن با تاریخی که او را به چنین کسی تبدیل کرده است. شپرد در داستان آخرش صدایی دوگانه میسازد، خودش در جایگاه کسی که نگاه میکند و کسی که زیر نظر گرفته شده است. او بین ذهن و جسمش فاصله میاندازد تا روایتی وسیعتر بسازد.
از این منظر آخرین اثر شپرد هم بدبینانه است و هم شوخطبعانه، بسیار شبیه به داستانهای بکت، نویسندهای که او همواره تحسینش میکرد.
نویسنده در آخرین اثرش همچنان در مسیر آثار گذشتهاش حرکت میکند، نگاه به ریشههای خانواده، تاریخ، آمریکا. دربارهی پدر و مادری میگوید که مهاجرانی کارگر بودهاند و مرگهای غمانگیزی داشتهاند. همچنان سیاستهای آمریکایی را نقد میکند، به واترگیت نقب میزند، از نیکسون میگوید و از آمریکایی که کارگران ساختهاند و سهمی از آن نداشتهاند. دربارهی شهرهایی میگوید که اولین مهاجران به آن پا گذاشتهاند، دربارهی رئیسجمهورانی که از این شهرها برخاستهاند، از جنگهای استقلال آمریکا و مزارع پنبه و تنباکو و درنهایت از جهانی که مهمترین داستاننویسان آمریکا دربارهاش نوشتهاند، فاکنر، ویلیامز و فلانری اوکانر. نویسنده در همراهکردن خواننده با سفری چنین طولانی، از کالیفرنیا تا مکزیکوسیتی، از کنتاکی تا رودخانهی ریوگرانده بسیار موفق عمل میکند. روایت پیچیدهی این زندگینامه، برخلاف بسیاری از زندگینامههای کلاسیک لحظهای از نفس نمیافتد، بُرنده و تلخ و تأثیرگذار است و درنهایت، شخصیترین چیزی که نویسنده از خودش باقی گذاشته است.