زندگینگارهی در شب داعش، شهادتنامهای است از زنی اصالتاً اوگاندایی که بعد از سالها زندگی در فرانسه به سوریه میرود تا به داعش بپیوندد. داستان زندگی سوفی کاسیکی با صحنههای فرارش از رقه شروع میشود. او مددکاری اجتماعی در حومهی پاریس است که با چند نوجوان مسلمان فرانسوی آشنا میشود و آنها سوفی را به دین اسلام و نهایتاً دلکندن از زندگی آلوده به گناهش ترغیب میکنند. سوفی که مدتی است درگیر پوچی و بیمعنایی جهان اطرافش شده، بهسبب تلاش برای معنادارکردن زندگیاش، به چاه عمیق دولت حکومتاسلامی میافتد و بیآنکه به همسرش چیزی بگوید دست پسر چهارسالهاش را میگیرد و به رقه میرود. در ابتدای ورود به سوریه، سوفی تلاش میکند جوانهای بریده از خانه و خانواده را به برگشتن متقاعد کند، اما متوجه میشود که خودش در دامی گرفتار شده است که ماههاست برایش پهن کردهاند. سوفی دو ماه زیرنظر جهادیها و در بهشت دروغینی که برایش تصویر کرده بودند زندگی میکند و نهایتاً به این نتیجه میرسد که فریب خورده است و داعش، تنها یک ارتش اشغالگر است. او با زندگی در میان جهادیها متوجه میشود که دولت اسلامی بسیاری از مردم سوریه را گروگان گرفته است و باقی را به مجاهدین متعصب و خطرناکی تبدیل کرده است که هیچگونه مخالفتی را تاب نمیآورند. او از ترس جان کودکش تصمیم به فرار میگیرد و با خطر کشتهشدن به دست گروهکهای تروریستی روبهرو میشود.
کتاب در شب داعش با روایت دو ماه از زندگی سوفی کاسیکی در رقهی سوریه و در میان افراد حکومتاسلامی، یکی از دقیقترین روایتهای موجود دربارهی داعش است. حکومتاسلامی عراق و شام که بهاختصار داعش خوانده میشود، یک گروه اسلامگرای تندروست که در سال ۲۰۱۴ ادعای خلافت جهانی کردند و خودشان را حکومت اسلامی نامیدند. آنها بخشهای بزرگی از عراق و سوریه، و قسمتهایی از نیجریه، لیبی و افعانستان را به تصرف درآوردند و ارتشی را از جوانان فریبخورده شکل دادند. بخش اصلی کتاب در شب داعش در میان همین جوانانی میگذرد که از اروپا به رقه، یکی از مهمترین شهرهای تحتتصرف داعش، فراخوانده شدند. از این منظر، زندگینگارهی سوفی کاسیکی از مهمترین آثار در درکِ روش حکومتاسلامی برای بهدامانداختن طرفدارانش به شمار میرود. داعش در شهرهای زیر سلطهی خود، قوانینی سخت و مجازاتهایی خشونتبار را به رسمیت شناخت و با ایجاد رعب و وحشت در میان مردم، پایههای حکومتش را تقویت کرد. سوفی کاسیکی با نوشتن از دوران زندگیاش در رقه، پرده از بسیاری از خشونتها و راهورسم حکومت داعش برای ماندن بر سر قدرت برداشت. داعش با استفاده از استراتژیهای جنگی در زندگی روزمرهی مردم سوریه، جلوی خیانت مخالفان و افراد خودش را چنان میگرفت که احدی فرصت مخالفت پیدا نکند. آنها با پخشکردن نیروهای داعش در میان خانوادههای سوری و مستقرکردنشان در خانههای آنها، جلوی حملهی دشمن را برای سرنگونی میگرفتند. سوفی در یکی از همین خانهها و زیرنظر همان جوانانی زندگی میکرد که به او وعدهی بهشت داده بودند، اما با درخواست کار در بیمارستانی مخصوص زایمان، به زیست بردهوار زنان زیر سلطهی داعش و خشونتی پی میبرد که بر آنها تحمیل شده بود. زنان رقه، تنها ماشینهای تولید و حمل کودکانی بودند که برای جنگ و خشونت به دنیا آورده میشدند. آگاهی سوفی از زندگی تلخ این زنان و خشونت حاصل از مقاومتشان در برابر این زندگی تصمیم او را برای بریدن از حکومت قطعی میکند.
از طرف دیگر، روایت سوفی کاسیکی از روزهای کودکیاش در جمهوری کنگو و مرگ مادرش در آن سالها، بیانکنندهی نوعی افسردگی است که تأثیرش تا سالهای جوانی از بین نمیرود و زمینهساز فریبخوردن او توسط دولت حکومتاسلامی میشود. راویِ در شب داعش خشونتی که بر زنان سرزمین مادریاش رفته را به مرگ مادرش و خلئی گره میزند که تمام عمر سعی در پرکردن آن داشته است. بهزعم سوفی، ازدستدادن مادر و افسردگیِ پس از آن، اولین مرحله از افتادن او در دام حکومتاسلامی است. او بارها تأکید میکند که برای پرکردن خلئی که احساس میکند، به اسلام داعشی پناه میبرد و خیلی دیر متوجه تبدیل آن بهشت برین به جهنمی میشود که بیبازگشت به نظر میرسد.
با جلورفتن داستان و تعییر راوی به شوهر سوفی، نکتهی مهم دیگری دربارهی نویسنده روشن میشود. او در روایتش بخشهای مهمی از واقعیت را پنهان کرده است تا داستانش را موجه نشان دهد. زمانی که شوهر سوفی دوران غیبت او را در فرانسه شرح میدهد و به جستوجوی او برمیخیزد، مشخص میشود که سوفی آنقدرها هم در روایتش صادق به نظر نمیرسد و تلاش کرده است خودش را کاملاً بیتقصیر نشان بدهد. روایت شوهرش دربارهی او با وجود نگرانی بسیارش دربارهی سوفی، بیشتر به واقعیتهای گفتهشده دربارهی داعش شبیه است. با چرخش راوی این بخشهای ناگفته، گفته میشود و همین یکی از جذابیتهای روایی داستانِ در شب داعش است. پنهانکردن بخشهایی از روایت از طرف سوفی باعث شده است که خواننده خودش را با ذهن او یکی ببیند و او را مقصر اتفاقی که برایش افتاده نخواند، اما روشدن بخشهای نگفتهای چون تصاویر خشونتآمیزی که از داعش در شبکههای جهانی وجود دارد و سوفی هیچوقت به آنها اشاره نکرده است، و البته نگرانی دوستان و خانوادهای که حرفی ازشان به میان نیامده، نشان میدهد که سوفی تا چه اندازه تحتتأثیر گروهکهای جهادی بوده است.