لودمیلا اولیتسکایا فقط یک طاعون ساده را در اوایل دهه‌ ۷۰ میلادی نوشته است، اول به شکل فیلمنامه برای شرکت در کلاس فیلمنامه‌نویسی و بعد در قالب داستانی بلند. روایتی داستانی که بر اساس ماجرایی واقعی در دوران خفقانِ حکومت استالین نوشته شده: بیرون آمدن ویروس طاعون از یک آزمایشگاه و جلوگیری از پخش آن توسط نیروهای امنیتی. اولیتسکایا با تکیه بر همین واقعیت تاریخی «طاعون در دل طاعونی بزرگ» را توصیف می‌کند. منظور از طاعون بزرگ دهه‌‌ای است که به دوران تصفیه‌ بزرگ نیز مشهور شده است، سال‌های پایانی دهه‌ ۱۹۳۰ که حکومت توتالیتر استالین گریبان اتحاد جماهیر شوری را گرفته‌ و حضور سراسری پلیس در خیابان‌ها، خرابکار خواندن مردم عادی، محاکمه‌های نمایشی و زندان‌ها و اعدام‌های بی‌دلیل وحشتی عظیم در زندگی روزمره‌ مردم ایجاد می‌کند.

اولیتسکایا با محوریت شیوع طاعون در بطن فیلمنامه‌‌اش توصیفی دقیق و تاثیرگذار و بعضاً مضحک از وضعیت آن روزها به نمایش گذاشته است. بهانه‌‌ بزرگی چون جلوگیری از شیوع طاعون در میانه‌ این اوضاع دهشت راه را بر نیروهای امنیتی روسیه هموار می‌کند تا دوباره حقیقت را از مردم پنهان و آن‌ها را بی‌اینکه بدانند «چرا» دستگیر و به قرنطینه منتقل کنند. تفکر و شیوه‌ حکومت استالین که از نظر انضباط سیاسی بسیار مقتدر عمل می‌کند، اگرچه جلوی شیوع طاعون را در داستان می‌گیرد اما همزمان تولید‌کننده‌ رعب و وحشتی می‌شود که جان بسیاری دیگر را به خطر می‌اندازد. اشاره‌های اولیتسکایا به حضور همیشگی پلیس مخفی و پذیرش احکام اجباری از سوی مردم ترس‌خورده ، سویه‌‌های متفاوتی از حکومت استالینیستی را در نظر می‌آورد: جلوگیری از اتفاقی هولناک با استفاده از روش‌هایی هولناک‌تر.

از این نظر نقطه‌ قوت رمان اولیتسکایا نه ‌‌فقط تشریح دقیق اوضاع سیاسی آن سال‌ها، بلکه نقد و به چالش کشیدن سیستم حکومتی استالین است. سیستمی که با زور، ایجاد رعب و وحشت و البته پنهان‌کاری و مخدوش کردن حقیقت خواسته‌اش را به مردم تحمیل کرده بود و حکم مخالفین را گویی که با خدا مخالفت کرده باشند چیزی جز اعدام نمی‌دانست.

نقطه‌ قوت دیگر وضعیت آیرونیکی است که اولیتسکایا خلق کرده است: نیروی پلیس مخفی و انضباط و اقتدار سیستم استالینیستی نهایتا مشکل را حل می‌کند! آن‌ها با حذف و دستگیری مظنونین جلوی شیوع طاعون را می‌گیرند و این نتیجه‌ای است که مردم از حکومت انتظار دارند و خوشحال از برچیده شدن بیماری به زندگی ادامه می‌دهند. نویسنده با عادی جلوه دادن رفتار و برخوردهای مسئولین به هجو سیاست‌ها‌ی حاکم بر شوروی پرداخته و از این طریق لحظاتی کمیک آفریده است از دورانی سیاه.

از این‌ها گذشته طاعون رمانی است آشنا، تداعی‌گر وضعیت امروز جهان. روزگاری که ویروس کرونا از کشوری بزرگ به کشورهای دیگر راه پیدا کرد و انکار و دروغ، رویکرد بسیاری از حاکمان جهان برای جلوگیری از شیوع آن بود.