تصویر زنان خاورمیانه
۲۹ تیر ۱۴۰۴
سرای شاهینر [Seray Şahiner] نویسنده ترکیه‌ای است که دو اثر از او با ترجمه مژده الفت به فارسی منتشر شده است: «پله‌پله تنهایی» و «اولکر آبلا» [Ülker Abla] که به تازگی از سوی نشر برج منتشر شده است. این رمان کوتاه، اثری است که در آن نه‌تنها داستانی جذاب و تاثیرگذار روایت می‌شود، بلکه به موضوعات اجتماعی و روان‌شناختی مهمی نیز پرداخته می‌شود که در دنیای معاصر دارای اهمیت ویژه‌ای هستند. این کتاب که در سال 2021 منتشر شد، به سرعت تبدیل به یکی از پرفروش‌ترین آثار ترکیه شد و به‌عنوان یک اثر ادبی مهم در میان آثار معاصر ترکی شناخته می‌شود.
در «اولکر آبلا»، شاهینر به سراغ موضوعاتی چون خشونت خانگی، هویت فردی و آزادی، و تلاش برای بازسازی زندگی از نو می‌رود. داستان حول محور اولکر، زنی است که سال‌ها در یک رابطه توهین‌آمیز و سرکوبگر به‌سر می‌برد و پس از مدت‌ها رنج و تحمل، تصمیم می‌گیرد از دایره قدرت مردانه‌ای که او را درگیر کرده است فرار کند. رمان به‌طور خاص به روان‌شناسی این شخصیت و تغییرات درونی او در این مسیر می‌پردازد، از فردی که در ابتدا به‌نظر می‌رسد قربانی‌ای بی‌پناه است، به فردی مستقل و مقاوم که توانایی تغییر مسیر زندگی خود را پیدا می‌کند.
نثر شاهینر در این اثر، همان‌طور که در اثر دیگرش دیده می‌شود، ساده و صمیمی است. این سادگی زبان، مخاطب را به راحتی درگیر داستان می‌کند، اما همزمان عمق روان‌شناختی شخصیت‌ها و پیچیدگی‌های درونی آنان را به خوبی منتقل می‌کند. شاهینر با استفاده از چنین نثری، موضوعات پیچیده را به‌طور مؤثر به تصویر می‌کشد و فضای عاطفی و روان‌شناختی شخصیت‌ها را به‌خوبی ایجاد می‌کند.
در این رمان، اولکر در ابتدا به‌عنوان یک زن منفعل و آسیب‌دیده از خشونت‌های خانگی نشان داده می‌شود، اما با گذر زمان و مواجهه با چالش‌های جدید، تحول شگرفی را تجربه می‌کند. این تحول نه‌تنها به‌طور فیزیکی بلکه به‌طور روان‌شناختی و اجتماعی نیز رخ می‌دهد. اولکر از فردی که در زندگی‌اش درگیر سلطه و فشار است، به فردی مستقل و مقاوم تبدیل می‌شود که قادر است خود را از زنجیرهای ظلم رها کند. این تحول نشان‌دهنده قدرت درونی انسان‌ها است که می‌تواند در برابر سختی‌ها و چالش‌ها به مقاومت و تغییر بیانجامد.
علاوه بر تحول شخصیت اولکر، شاهینر در رمان خود به‌طور ضمنی نقدهایی بر جامعه مدرن و ساختارهای اجتماعی که بر زندگی زنان تاثیر می‌گذارند، وارد می‌کند. خشونت‌های خانگی، وابستگی اقتصادی و اجتماعی زنان به مردان، و محدودیت‌های فرهنگی که به زنان تحمیل می‌شود، از جمله مسائلی هستند که شاهینر با ظرافت و هوشمندی به آنها می‌پردازد. رمان، درواقع، یک نوع دعوت به تفکر درمورد ساختارهای اجتماعی است که نقش زنان را در جامعه محدود می‌کند و چالش‌های موجود در راه رسیدن به آزادی فردی و هویت مستقل را به تصویر می‌کشد.
یکی از نکات جالب در این رمان، استفاده از زبان ساده و در عین حال عمیق شاهینر است که باعث می‌شود موضوعات پیچیده و دشوار به‌راحتی قابل درک برای خواننده باشند. رمان نه‌تنها به جنبه‌های روان‌شناختی شخصیت‌ها می‌پردازد، بلکه مسائل اجتماعی و فرهنگی را نیز با دقت و تفکر عمیق در آن به تصویر می‌کشد. این ویژگی باعث می‌شود که «اولکر آبلا» به یک اثر چندوجهی تبدیل شود که هم از نظر روان‌شناختی و هم از نظر اجتماعی قابل تحلیل است.
منتقدان این اثر را به‌طور کلی با تحسین و تمجید مواجه کرده‌اند. بسیاری از خوانندگان و منتقدان در نظرات خود به عمق شخصیت‌پردازی و قدرت زبان شاهینر اشاره کرده‌اند. در پلتفرم‌های نقد کتاب مانند گودریدز، این رمان با بازخوردهای مثبت زیادی مواجه شده است. شخصیت‌پردازی قوی، روایت جذاب و استفاده ماهرانه از زبان ساده، از ویژگی‌هایی است که منتقدان به آن اشاره کرده‌اند.
«اولکر آبلا» نه‌تنها یک رمان عاطفی و انسانی است، بلکه یک اثر انتقادی نیز به حساب می‌آید که به‌طور غیرمستقیم به مسائل اجتماعی و فرهنگی می‌پردازد. از طرفی، فضای داستانی کتاب، که به‌طور عمده در محیط‌های شهری و روزمره اتفاق می‌افتد، به آن یک حس واقعی و ملموس می‌بخشد. شاهینر از این فضاها به‌خوبی استفاده می‌کند تا در کنار داستان، به معضلات اجتماعی و فرهنگی نیز اشاره کند.
درنهایت، «اولکر آبلا» اثری است که علاوه بر داستان‌گویی جذاب و شخصیت‌پردازی قوی، مسائل اجتماعی و روان‌شناختی را به‌طور شایسته‌ای به تصویر می‌کشد. شاهینر با این رمان نه‌تنها به نقد خشونت خانگی و محدودیت‌های اجتماعی پرداخته، بلکه در تلاش است تا خوانندگان را به تفکر درباره ساختارهای اجتماعی و فرهنگی در جهان امروز وادار کند. این اثر در کنار ویژگی‌های ادبی‌اش، یک پیام اجتماعی و انسانی قوی را نیز منتقل می‌کند و قطعاً می‌تواند برای بسیاری از خوانندگان از جمله زنان خاورمیانه یک تجربه تاثیرگذار و آموزنده باشد.
لیلا عبداللهی، آرمان ملی
